Kiedy bolą żylaki?

Pierwszą typową cechą bólów nienaczyniowych jest ich specyficzny charakter. Jeżeli jest to drętwienie, mrowienie, pieczenia, uczucie „oparzenia pokrzywą” to najczęściej mamy do czynienia z bólami neuralgicznymi, czyli pojawiającymi się z powodu podrażnienia nerwów. Jeżeli dolegliwości nasilają się w pozycji siedzącej, w nocy lub jeżeli trudno jest zrobić pierwsze kilka kroków po wstaniu z łóżka, ale po rozruszaniu stawów bóle ustępują lub się znacznie zmniejszają, to są to najczęściej bóle o podłożu dyskopatyczno-stawowym. Dolegliwości mogą być spowodowane przez ucisk na korzenie nerwowe w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Bóle występujące bez związku z aktywnością i położeniem ciała mogą być spowodowane uszkodzeniem nerwów obwodowych w chorobach neurologicznych takich jak polineuropatia, lub w przebiegu cukrzycy.

Przewlekła niewydolność żylna może powodować dolegliwości bólowe kończyn, ale takie zjawisko występuje stosunkowo rzadko i z reguły w zaawansowanej postaci tej choroby. Niewielkie pajączki naczyniowe, czyli tzw. wenulektazje i teleangiektazje, mogą być pierwszym objawem niewydolności żylnej jednak, pomimo tego, że są często bardzo widoczne, same nie powodują żadnych dolegliwości i mają znaczenie głównie estetyczne. Natomiast przepełnione krwią, duże, wypukłe żylaki, mogą powodować uczucie obrzmienia, zmęczenia i rozpierający ból. Tym dolegliwościom często towarzyszy widoczny obrzęk podudzi, największy w okolicy kostek. Charakterystyczne jest ustępowanie dolegliwości w pozycji leżącej lub z nogami uniesionymi powyżej poziomu tułowia. Tak zaawansowana choroba wymaga szybkiego i zdecydowanego leczenia, ponieważ grozi wystąpieniem poważnych powikłań. Obrzęki szybko mogą doprowadzić do stanów zapalnych skóry i tkanki podskórnej. Taki stan objawia się zaczerwienieniem skóry, bolesnym zgrubieniem tkanki podskórnej i powiększającym się obrzękiem. Powikłaniem zapalenia może być pojawienie się głębokiego, niegojącego się owrzodzenia, które do tego szybko może ulec zainfekowaniu. W takiej sytuacji oprócz bólu może pojawić się wyciek ropny a nawet gorączka. Owrzodzenia żylne goją się bardzo długo, kilka miesięcy a nawet kilka lat i mają tendencję do nawrotu. Po wygojeniu owrzodzenia pozostaje blizna a po ustąpieniu stanu zapalnego mogą pozostać trwałe, ciemne przebarwienia skóry lub jej zmiany zanikowe. Dość często w przebiegu niewydolności żylnej z zastojem krwi w żylakach może pojawić się zakrzepica. Objawia się to stanem zapalnym skóry w okolicy żylaków, które z kolei stają się twarde i bardzo bolesne. Stan taki trwa długo, nawet około miesiąca i zawsze wymaga konsultacji lekarskiej z badaniem usg.

Należy pamiętać, że inną, niebezpieczną przyczyną dolegliwości kończyn dolnych może być choroba tętnic – miażdżyca. Doprowadza ona do zwężeń lub całkowitego zamknięcia odcinków tętnic, co powoduje zmniejszenie krwi docierającej do mięśni, nerwów i skóry kończyn. W typowym przebiegu miażdżycy dolegliwości występują początkowo po wysiłku czyli podczas chodzenia. Charakterystyczną cechą jest ich występowanie po przejściu podobnego dystansu, po którym pacjent musi stanąć i odpocząć. Po ustąpieniu bólu może iść dalej, pokonując podobny dystans. Na podstawie odległości, jaką pacjent może przejść bez bólu, jest on kwalifikowany do leczenia zachowawczego lub operacyjnego. W zaawansowanej postaci niedokrwienia bóle występują nawet w spoczynku, łagodzi je opuszczenie nóg poniżej poziomu tułowia (pacjent często śpi na siedząco), a w skrajnych przypadkach dochodzi do martwicy skóry. Taki stan wymaga pilnej interwencji chirurgicznej, gdyż grozi utratą kończyny, a czasem nawet życia.

Pomimo kilku charakterystycznych cech, czasem nawet doświadczony chirurg naczyniowy ma trudności z odpowiedzią na pytanie, jaka choroba powoduje dolegliwości pacjenta. Diagnozę można postawić dopiero na podstawie dokładnie zebranego wywiadu, badania fizykalnego oraz badań obrazowych. Tutaj największe znaczenie ma ultrasonografia dopplerowska naczyń z oceną prędkości i widma przepływu a w miażdżycy także pomiar ciśnień segmentarnych i obliczenie wskaźnika kostka-ramię (tzw. wskaźnik ABI). O ile większość przypadków chorób kręgosłupa i początkowe stadia miażdżycy udaje się z powodzeniem leczyć przy pomocy odpowiednio dobranych ćwiczeń i leków, o tyle leczenie zachowawcze przewlekłej niewydolności żylnej jest uciążliwe i często nieskuteczne. Leki „na żylaki” to często suplementy diety o znikomym wpływie na żylaki a pończochy uciskowe, zmniejszające obrzęki i stany zapalne, są niewygodne w codziennym stosowaniu i powodują zniechęcenie pacjenta. Dlatego, o ile jest to tylko możliwe, pacjenci powinni być leczeni w sposób zabiegowy.

Obecne, nowoczesne metody leczenia zabiegowego mają charakter ambulatoryjny i są minimalnie inwazyjne. Pacjenci mogą wrócić do domu bezpośrednio po zabiegu i w większości przypadków mogą od razu powrócić do swojej normalnej aktywności fizycznej. Duże operacje związane z pobytem w szpitalu, znieczuleniem podawanym do kanału rdzenia kręgowego, wykonywaniem cięć skórnych, wyrywaniem żył i zakładaniem szwów, powoli odchodzą do lamusa. Obecnie najskuteczniejszymi i przede wszystkim najbezpieczniejszymi metodami leczenia przewlekłej niewydolności żylnej są zabiegi wewnątrzżylne, wykonywane przez nakłucia skóry, kontrolowane w ultrasonografii, co gwarantuje precyzję i bezpieczeństwo. Jest wiele dostępnych metod – termiczne (laserowe i RF), chemiczne (kleje tkankowe i sklerozanty), mechaniczno-chemiczne, a ostatnio nawet ultradźwiękowe (HIFU). Chirurg naczyniowy jest w stanie dobrać dla każdego pacjenta odpowiednią metodę lub zastosować równocześnie kilka z nich. Poważne powikłania zabiegów wewnątrzżylnych występują niezmiernie rzadko. Należy zaznaczyć, że efekt kosmetyczny takiego leczenia jest często doskonały.

Niestety nie ma idealnego sposobu zapobiegania powstawaniu żylaków, gdyż jest to choroba z reguły o podłożu genetycznym. Stosując odpowiednie zalecenia lekarskie można opóźniać jej postęp.

Żyły nie lubią stania i siedzenia bez ruchu. Statyczny tryb życia, przebywanie w jednej pozycji (siedzącej lub stojącej), powoduje zastój krwi w naczyniach, wzrost ciśnienia w układzie żylnym, pojawianie się obrzęków tkanki podskórnej, które w konsekwencji mogą prowadzić do stanów zapalnych, zakrzepicy i owrzodzeń. Nie lubi tego również nasz kręgosłup. Brak ruchu utrwala również przykurcze mięśni, prowadzi do ich zaniku, osłabia stawy i nasila dyskopatię i inne zwyrodnieniowe choroby stawów i kręgosłupa.

Żyły lubią ruch. Każda aktywność fizyczna jest dla nich korzystna, praca mięśni powoduje „przepompowanie” krwi z układu żylnego, zmniejszenie obrzęków tkanki podskórnej i ryzyka zakrzepicy. Ruch dobrze wpływa również na układ mięśniowo-stawowy, wzmocnienie mięśni przykręgosłupowych i odpowiednie ćwiczenia mogą uwolnić pacjenta od bólów dyskopatycznych. Należy zaznaczyć, że ruchu i ćwiczeń fizycznych nigdy nie zastąpią „cudowne” suplementy diety czy inne „naturalne” specyfiki. Dlatego zamiast leczyć się samemu „lekami na żyły” lepiej skonsultować się z chirurgiem naczyniowym, który po przeprowadzeniu badania będzie w stanie określić źródło dolegliwości kończyn dolnych i zaproponować skuteczne leczenie.

Autor: VenoMedica
Prawa autorskie zastrzeżone.